Lood in drinkwater – loden leidingen – stappenplan

Loden waterleidingen zijn ongezond en onnodig. Op deze pagina geven we uitleg hoe ze  te herkennen en wat te doen om er van af te komen. Zie het stappenplan hieronder.

Introductie

Sinds 1960 mag lood niet meer gebruikt worden voor waterleidingen. Toch zijn in of onder oudere huizen soms nog loden leidingen. Vreemd genoeg heeft de overheid dat nooit verboden. Daarom kan de gemeente niet zomaar optreden. Het is aan de eigenaren om actie te ondernemen.  Helaas hebben nog lang niet alle particuliere verhuurders een inventarisatie naar de aanwezigheid van loden leidingen in gang gezet. Huurders kunnen de verhuurder vragen de leidingen te vervangen. Gebeurt dat niet dan kan de huurder verdere stappen zetten: te veel lood in het drinkwater is een gebrek. Lood is niet gezond en ronduit slecht voor jonge kinderen en zwangere vrouwen. Daarom is het bij oude panden belangrijk om te kijken of nog ergens een stuk loden leiding zit. Hieronder een praktisch stappenplan met uitleg en beelden hoe je lood herkent, plus de stappen om te zorgen dat het lood snel wordt vervangen.

Lood is ongezond

Lood heeft vele schadelijke gevolgen. Het zware metaal is een gif en stapelt zich op in het lichaam. Het breekt niet af en het verdwijnt niet als je het water kookt. Voor kinderen is het extra ongezond – het meest bekende effect is het verminderen van het IQ.  In november 2019 waarschuwde de gezondheidsraad nog voor de gevaren en gaf het advies de leidingen snel te vervangen. Volgens de huidige norm voor drinkwater mag lood in een concentratie tot 10 microgram per liter voorkomen. De gezondheidsraad pleit voor verlaging van deze norm naar 5 microgram en die aanpassing is onderweg. De minister bericht in een brief aan de Tweede Kamer van 2 juli 2020: “Aan de Huurcommissie wordt gevraagd de formulering van het gebrek aan te passen, de bewijslast bij zichtbare loden leidingen om te draaien, naar de correcte meetmethode te verwijzen en de verlaagde norm van 5 microgram/L over te nemen.”

Stappenplan herkennen en aanpakken lood

Weet u zeker dat er geen loden leidingen meer in uw pand zijn? Mooi, dan hoeft u zich natuurlijk geen zorgen te maken. Weet u het niet zeker? Kijk dan hieronder. Misschien bent u na stap 1 al klaar, de meeste mensen kunnen na stap 2 gerust zijn. Voor anderen is er werk aan de winkel. Zorgen maken helpt niet, het probleem aanpakken wel.

1   Kijk naar het bouwjaar van het pand

Sinds 1960 mag lood niet meer toegepast worden. Het is onwaarschijnlijk dat in panden die na 1960 zijn gebouwd nog loden leidingen zitten. Dus een check van het bouwjaar kan onnodige ongerustheid wegnemen. U kunt het bouwjaar vragen aan de eigenaar of aan de gemeente.

2   Controleer of er loden leidingen zijn

Kijk waar de waterleiding het pand binnenkomt. Bij oude panden is dat meestal onder de vloer bij de voordeur. Daar zit dan een luik met de hoofdkraan. Vaak zijn in de woningen de leidingen wel vervangen bij een renovatie of verbouwing, maar het stuk onder de vloer niet altijd. Bij gestapelde bouw is soms ook de stijgleiding naar de etages nog van lood.

Hoe herken je lood?

  • Lood is buigbaar, de leidingen zijn vaak bobbelig (koper is recht en hard)
  • Als je er met bijvoorbeeld een lepel op klopt hoor je een dof geluid (koper is hoger van toon)
  • Lood is grijs (maar vaak wit geschilderd). Als je met een lepel of mesje krast zie je zilverkleurig metaal. Koper is rood-bruin. Koppelstukken zijn vaak geel (messing, geen lood)

Zie voor beelden dit filmpje van !WOON over loden leidingen in Amsterdamse panden.
Twijfelt u nog, bekijk dan ook dit filmpje.

Loden waterleiding
links zit nog lood, rechts is koper

3  Loden leiding? Water van tappunt of fles.

Heeft u een stuk loden waterleidingen? Haal elders drinkwater of laat in elk geval de kraan even flink doorlopen voor u water pakt voor consumptie. De concentratie lood daalt vaak na twee minuten doorspoelen. Zwangere vrouwen en jonge kinderen drinken beter helemaal geen kraanwater met lood (GGD Advies). Zij zullen water van elders moeten drinken tot de loden leiding vervangen is. Haal drinkwater bij buren die geen loden leidingen hebben of van een tappunt in de buurt. De kraan laten lopen is natuurlijk een heel tijdelijke en water verspillende oplossing, dus ga vooral verder met de volgende stap. Zie voor meer achtergrond ook de website van de Amsterdamse GGD

4   Verzoek de verhuurder of VvE om loden leidingen te vervangen

Maak een foto en beschrijf de plek waar de leiding zit. Stuur dit naar de verhuurder of de Vereniging van Eigenaren. Doe dit per mail of schriftelijk. Verzoek om de leiding snel te vervangen. Geef aan dat u bereid bent mensen toe te laten tot de woning als aan de veiligheidsvoorschriften wordt voldaan. Als u zelf eigenaar bent dan weet u wat u te doen staat.

5   Vervolgactie als de loden leiding niet vervangen wordt

Komt de verhuurder niet in actie, dan zijn vervolgstappen nodig. Per juli 2021 is het kunnen zien dat er een loden leiding loopt naar een drinkwaterpunt genoeg. Dat is een hele verbetering in de procedure, waar !WOON geruime tijd voor heeft gepleit. Huurder mailt of schrijft en een verzoek voor verwijdering aan de verhuurder, liefst met foto. Doet de verhuurder niets binnen 6 weken, kan de zaak voorgelegd worden aan de huurcommissie. Als de verhuurder dan vindt dat vervangen niet nodig is moet hij met een specifieke meting (de proportionele methode, dus niet een bemonstering na doorstroming of stilstand) aantonen dat het loodgehalte onder de aangescherpte norm van 5 microgram per liter ligt.

Waar loden leidingen niet zichtbaar zijn, is het laten bemonsteren nog steeds relevant. De huurcommissie hanteert nu als norm 5 ug/l en dit mag ook middels stilstand- of RDT-bemonstering worden vastgesteld.

Wij kunnen Amsterdammers helpen in het verdere traject: stuur ons de correspondentie met de eigenaar of beheerder en wij sturen in overleg met u een herinnering of helpen met het indienen van een procedure. Ook voor huurders met een vrije sectorovereenkomst staat de deur uiteraard open. Soms helpt het als een instantie als !WOON aan de bel trekt. Is ook dat nog niet genoeg, dan bekijken we samen welke vervolgstappen we zetten.

6   Drinkwater laten onderzoeken op lood

Wilt u weten wat het loodgehalte van het drinkwater is? U kunt het laten onderzoeken. Het interpreteren van de uitslagen is bij collectieve drinkwaterleidingen niet eenvoudig. Soms zijn dan meerdere metingen nodig. Doe geen kleurentest, maar koop bemonsteringspotjes die in een professioneel laboratorium geanalyseerd worden. Partijen die dit leveren zijn:

  • Loodinwatertesten.nl
  • Water-lab.nl

U kunt er ook voor kiezen om een professionele bemonsteraar langs te laten komen zodat er geen discussie hoeft te zijn over de monstername. De kosten zijn dan hoger. Woont u in Amsterdam en wordt uw rapport niet geaccepteerd, neem dan contact met ons op.

7   De meting toont meer dan 10 (straks 5) microgram lood per liter

Dit is een zogenaamd woongenot schadend gebrek. Een huurder kan vervanging afdwingen via de rechter of de eigenaar tot actie stimuleren via een huurverlaging. De norm van 10 microgram wordt binnenkort verlaagd naar 5 microgram per liter. Een rechter heeft hier al een voorschot opgenomen en een huurkorting toegekend bij een uitslag tussen de 5 en 10 ug/l. Zie de uitspraak hier.

a   Naar de Huurcommissie en huurverlaging vragen

Blijkt de concentratie te hoog – meer dan 10 µg/liter (en binnenkort 5) – en woont u in een niet geliberaliseerde huurwoning bij een particuliere verhuurder of een corporatie? Dan kunt u een zaak starten bij de huurcommissie. (Een huurder met een geliberaliseerde overeenkomst zal direct naar de rechter moeten). U moet dan bewijs van de aanwezigheid van de loden leiding indienen (bemonsteringsuitslag of aan verhuurder gestuurde foto). Plus uw schriftelijke verzoek aan de verhuurder om het loodprobleem op te lossen.

De huurverlaging die de Huurcommissie oplegt kan fors zijn. Bij loodvervuiling kan een verlaging van 60% van de betaalde huur zijn. Dat dient dient als compensatie voor het gebrek en om de verhuurders te porren om het gebrek te verhelpen. Vanaf dat moment mag de huur namelijk weer terug naar het oude niveau.

Nadeel van een procedure is dat het minstens een half jaar duurt. De huurverlaging gaat dan wel in op de eerste van de maand na de klachtenmelding. De Huurcommissie kan niet bepalen dat het lood vervangen moet worden. De huurverlaging dient om de eigenaar tot actie te bewegen.

b   Naar de rechter om vervanging van het lood te eisen

Wij zetten – als de verhuurder echt weigert iets te doen – in op een kort geding. Als de huurder dat wil natuurlijk. De verhuurder krijgt dan een sommatie en een termijn om actie te ondernemen. Gebeurt er niets, dan gaan we naar de rechter. Tot nu toe was dat niet nodig. Verhuurders laten het niet graag zo ver komen, want ze snappen tegen deze tijd wel dat ze iets moeten doen. Bovendien kost een verloren procedure soms meer dan het vervangen van de leidingen.

Mocht u hulp of advies bij dergelijke stappen willen hebben, kunt u contact opnemen met !WOON

8   De meting toont 10 microgram lood per liter of minder

Volgens de huidige normen is dan geen sprake van gebrek. Dat betekent niet dat het gezond is. De gezondheidsraad bepleit verlaging van de norm naar 5 microgram per liter, dus ook hier is het zinnig om op vervanging aan te dringen. In een brief aan de Tweede Kamer kondigde de minister op 2 juli 2020 aan dat de norm bij de Huurcommissie omlaag gaat naar 5 microgram per liter. Een stap naar de Huurcommissie of rechter is daarom ook in die situatie kansrijk. Let ook op hoe het monster is genomen. Als er van te voren heel veel water is doorgespoeld, kan het nog betekenen dat u bij normaal gebruik van uw kraan teveel lood binnen krijgt.

9   Eendracht maakt macht – samen sterker

Als er meer problemen met lood zijn in een zelfde pand, blok of wijk dan is het verstandig samen te werken. Zeker als het dezelfde verhuurder betreft. Publiciteit kan helpen om het probleem stevig onder de aandacht te brengen. Bij woningcorporaties is het heel verstandig de bewonerscommissie te betrekken – of er een op te richten als er nog geen is. Doe ook een beroep op de huurderskoepel. Zij behartigen de belangen van de huurders en kunnen een beroep doen op de corporatie om het probleem aan te pakken. Overigens zijn de woningcorporaties in Amsterdam zich terdege bewust van het probleem. Ymere en inmiddels ook andere corporaties werken samen met de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties hard aan oplossingen. Ondertussen kan het niet snel genoeg voor de huurders. Zij willen dat de loden leidingen zo snel mogelijk vervangen worden. Ze willen gewoon gezond drinkwater uit de kraan. Gelijk hebben ze, want dat is een fundamenteel mensenrecht.

10. Na de vervanging van de loden leidingen

Check of de aarding van de elektrische installatie nog steeds in orde is. Soms zit deze aangesloten op de waterleiding. De metalen leiding kan dan de stroom de grond in geleiden als er iets mis gaat. Kunststof geleidt geen stroom, dus bij vervanging door kunststof leidingen kan het zijn dat een aardpen nodig is, als deze er nog niet was.

Bij nieuwe leidingen geeft de gemeente het advies om in de eerste tijd voor gebruik de kraan even kort door te laten lopen.

Twijfelt u of alle loden leidingen zijn vervangen, dan kunt u het water zelf testen via bijvoorbeeld loodinwatertesten.nl

Aanpak bij woningcorporaties in Amsterdam

De corporaties in Amsterdam inventariseren de aanwezigheid van loden leidingen in hun woningen en zijn daar volgens planning op 1 september 2020 mee klaar. Mogelijk komt daar vertraging in door de Corona crisis. Ymere is begonnen met vervangen van de eerste leidingen in Amsterdam Noord.

Ziet u loden leidingen? Stuur een bericht met beschrijving van de plek en liefst een foto naar uw verhuurder.
Gebeurt er niets, zie dan het stappenplan hierboven.

Bewoners verontrust over lood in drinkwater

Artikel delen:

!WOON